Ayu Mirah

  • By IBW Widiasa Keniten
  • 17 Maret 2022
PKYI

Purnamané sedek kembang dugas Ayu Mirah nuturang mara pesan teka uli bulan. Ia nuturang ditu ada Tirta Bulan ané ening buina tusing taén nyat lamun apa ya ngentak panesé. Ia masi ngaku suba maan ngrasaang tirtané totonan. Kenehné sayan galang, idepné sayan enteg sasukat maan nunas tirtané ento. Tiang iseng matakon kéné, “Nyén ané maangin tirta ento?” Ia tusing nyidaang nyautin krana dugasé ento dapetanga telapakan limané suba ada tirta lantas tunasa.

Ané ningehang ada nglegekang ada masi ané sumanangsaya tekén tuturné Ayu Mirah. “Gumi jani, sing karoan. Encén kadén sekén, encén kadén, gamongan dadi jahé.” Ayu Mirah tusing gedeg ada mamunyi buka kéto. Sautina baan kenyem dogén. Sabilang ada dina melah tuturanga suba ka timpal-timpalné, ia suba maan Tirta Bulan.

Tiang dugasé nika meled matakon, sakéwala tusing bani krana liu timpal-timpal di sampingné. Tiang ngalih dina apang maan nyujutang apa saja Ayu Mirah maan Tirta Bulan? Intipin tiang pajalan iané. Dugas dibi, tiang ka umahné. Tepukin tiang kudusan menyan majegauné ngelepug. Arum ngebekin palemahan umahné. Intipin tiang, Ayu Mirah sedek di sanggahné. Di arepné ada canang sekar, ada masi segehan manca warna. Putih di kangin, barak kelod, kuning kauh, selem kaja, ané di tengah sarwa rupa, mirib baan Kajeng Kliwon dugasé nika.

Uli dija kapa sagét anginé nglilus. Tepukin tiang Ayu Mirah nuut pupulan asep ané arum sayan ngamenékang, sayan tegeh, sayan tegeh kanti tusing ngenah, mabesikan ajak ambuné di langité gadang. Tiang bengong dugasé nika mabalih, apa seken? Apa tusing? Kucek-kucekin tiang paningalané. Telektakng tiang, di tongosné negak, tusing marawat. “Seken Ayu Mirah ka bulané?” Tiang mamunyi di keneh. Antiang tiang kanti surup bulané sagét tuun padidina aliha tongosné negak ituni. Buin kucek-kucekin paningalan tiangé. Makita tiang nyagnyagin, sakéwala tusing bani. Jejeh nyanan pelih. Inget tekén pabesen anaké wikan,”Tusing dadi ngoda tatkala ada ngrastitiang angga.”

“Bli mai. Dini paakang negak. Ngujang ditu sliab-slieb nyanan rebut legu. Mai bareng-bareng ajak tiang.” Gigis kesiuran papusuhan tiangé. Anak bajang jegég ngaukin. Tiang nyagnyagin adéng-adeng jejeh pelih.

“Dini negak, bareng-bareng ngrastiti Widhi.” Kesiuhan menyan majegauné nglikub. “Ené baangina Tirta Bulan. Mara kapica uli Sanghyang Candra.” Tiang majadengan. Tawanga tiang sumanangsaya. “Lamun Bli tusing pracaya, Ayu lakar nunas.”

Tatakang tiang liman tiangé. Turuhanga abedik lantas tunas tiang. Lén pesan rasaang tiang di angén tiangé. Tis kanti ka bumbung getihé rasaang tiang. Tiang ngunjal angkihan ping telu.

“Bli, sinah suba liu ortané, tiang sambatanga tusing seken nutur. Nuturang ada Tirta Bulan. Yén di bulané dogén ada tirta, sinah di mracepada masi ada tirta bulan. Sinah di awaké masi ada masi tirta bulan. Koné nunggal buana agungé kalawan buana alité, sakéwala dija kapa tongosné? Ento tusing kakeneh baan Ayu.”

Tiang tusing ngugu yén Ayu Mirah tusing nawang tongos Tirta Bulan di awakné. Dija ada unduk, awakné padidi tusing tawanga. Sakéwala, yén keneh-kenehang, bisa masi, awak padidi tusing tawang, apa isiné lan kénkén pajalané. Sakéwala, yén awak anak lén bisa kakeneh. Ah, lakar ngujang nyangetang ané kéto-kéto, ané demenin jani suba seken tepuk, Ayu Mirah maan pica Tirta Bulan. Yén, ada anak tusing ngugu lakar sambatang idéwék suba baan tirtané ento.

Kanti tambis makruyuk siapé, tiang negak ajak Ayu Mirah. Liu masi tutur ané bakat dingeh tiang. Sabilang bulan, anak mabinaan warnan tirtané. Ada roras bulan, ada roras warnan tirtané, kéto masi rasan tirtané. Mara lakar takonang tiang kénkén warnan tirtané manut sasihé? Énggalan tiang orahina mulih krana suba sayan galang guminé. Mirib jejeh Ayu Mirah ada anak nepukin tiang padaduanan. Yén ada nepukin, bisa lakar ramé ortané, Ayu Mirah makeyem dugas tiang lakar magedi.

“Kayang ené mai buin Bli.”

“Nah Ayu.”

Buka ané tuturang tiang ba duur, Ayu Mirah buin nyambat, ada tirta di bulané. Di guminé masi ada Tirta Bulan, di awaké masi ada Tirta Bulan. Sayan pepes Ayu Mirah nutur, sayan liu ané tusing ngugu. Tuah tiang dogén ané ngugu. Mara tiang nyambatang, seken ané tuturanga tekén Ayu Mirah, tiang sambatanga makongsi. Ada nyambatang ada keneh ajak Ayu Mirah. Kanti ping kuda-kuda tiang nyekenang mula saja ané sambatanga tekén Ayu Mirah, tusing masi ada ané ngugu.

“Melahan mulih, sahihang tekén nutur ané tusing seken. Guminé suba bekin tutur ané tusing seken. Buin ada tutur ané tidong-tidong, melahan pulesang awaké, pagaeyang awaké apang eda soleh-soleh marawat di sirahé. Masan alih-alihané kéweh, magenep dadi sambatang. Nyanan sayan makelo, ngorahang suba ngiring. Nyén kadén iringa? Sagét ngaku-ngaku.”

Tiang tusing buin nyak nyambatang ané saja tekén timpal-timpal tiangé ané liunan maboya. Tiang tusing nyalahang krana saja. Bes kaliwat liu ané tusing saja. Ané encén saja, ané encén tusing, anak patuh.

Ayu Mirah makisi-kisi ajak tiang, ”Mani ka umah tiangé Bli. Ajaka ngrastitiang keneh. Sina ada kritisan rasa bagia mawarat abedik di kenehé.”

Tiang manggutan. Gedinin tiang Ayu Mirah kanti teka bilehan dina ané lakar cumpuina tekén Ayu Mirah. Tiang nyilib apang tusing ada ané nawang. Kanti peteng ada sawetara jam solasan tiang mulihné. Umahné sagét kakiterin baan sunaran bulan purnama tepukin tiang. “Dija Ayu Mirah,” Tiang ngrimik di keneh.

“Mai Bli.”

Tiang adéng-adéng majalan, jejeh katanjung. Sunaran bulané sayan galang, mirib ené sasih miik ngranayang sangkan buka kéné? Tiang mukak lawangan umahné adéng-adéng. Tepukin tiang anak jegég-jegég di sampingne Ayu Mirah. Mara lakar tiang matakon uli dija anaké jegég-jegég ento? Ayu Mirah énggalan ngijepin tiang.


TAGS :

IBW Widiasa Keniten

Ida Bagus Wayan Widiasa Keniten lahir di Giriya Gelumpang, Karangasem. 20 Januari 1967. Lulus Cum Laude di Prodi Linguistik, S-2 Unud 2012. Tulisan-tulisannya tersebar di berbagai media massa berupa esai, karya sastra maupun kajian bahasa dan sastra baik dalam bahasa Indonesia maupun bahasa Bali. Cerpen-cerpennya pernah memenangkan lomba tingkat Nasional maupun provinsi.

Komentar