Raja Buduh Nadaksara Puruh

Bali Post

Uli sekat maan jotan gemelan, Bli Rudira, ané demen pesan dadi raja buduh nadaksara  puruh. Inget tekén matimpal leket, orahin tiang ngopi apang énggal puruhné ilang. Sakéwala, tusing masi nyak dadian kanti ia inget tekén gendinganné, Mbah Surip, Bangun Tidur, Kurangin Tidur Banyakin Ngopi. Enu masi puruhné. Kenyut-kenyut rasaanga sirahné.

Ané pepes tepukin tiang, ia pepes gati ngamélmél buka saja-saja buduh. Apa kadén sambata? Buka senggaké tanduk sampi luh, asal pesu. Di kéto-kétoné tiang inget tekén satwan Tantriné ané nyatuang i kedis siung. Dadua kedisé, ané abesik ubuhina tekén juru borosé, ané abesik ubuhina tekén sang mraga suci. Lén pesan dadiné. Baan sesai ningeh munyi bangras, biasa mesuang munyi tusing munduk apa. Mirib baan telebanga gati awakné dadi raja buduh ngranayang jani dadi seken-seken buka anak buduh, makejang ubat-abita.

            Jagjagin tiang masi mulihné. Koné yén ada timpal sedek sebet, iraga patut nulungin apang dadian sebetné, ento koné mara matimpal seken. Tusing matimpal di kalané ia enu seger apabuin matimpal di kalané enu liu ngelah pipis. Tepukin tiang ia negak sambilanga mecik-mecikin sirahné ané gemelina tekén anak uli dija kapa. Ia tusing égar dugasé tiang teka, biasané tusing buka kéto. Yén tiang teka, biasané égarné pesu. Banban tiang matakon, “Enu sakit sirahé?”

            “Enu, cara ngléncok poloné. Dugasé antema tusing amun apa. Dadi jani mara krasa?”

            “Lamun kéto ka dokter aba malu.”

            “Ngekoh. Sina manian nyak ilang. Lamun nyidaang alihang ja balian utawi anak wikan. Bli ngrasaang gemelané ento misi kawisésan sangkan ngiruk sakitné, buka anak kena crongcong polo”

            Tiang inget ngelah timpal, ipidan bareng-bareng ajak masekolah. Bareng-bareng ajak mabalan di lapangan. Uli ajak masekolah, suba bisa ningalin ané tusing tingalin tiang. Ratu Aji Sastra peséngané. Mula demen masastra. Di Griané liu ada lontar. Tiang taén matakon kéné,”Ratu purun ngwacén lontar?”

            “Ngujang takut? Lemah,” Ida ica. Ida gumanti demen maguyonan, sakéwala yén suba ngusadén jeg seken gati. Dugasné walaka tiang pepes gati nyailin baan leket gati masawitra. Nyak lantas dinyatuang mati. “Ané idup pamuputné lakar mati,” kéto Ida ngandika. “Ané alih apang luungan buin abedik matiné apang tusing sanget liu ngrépotang krama.”

            “Kocap, napi sané élingang kalané padem jaga mrika magenah Ratu?”

            “Yén Nyoman mati, dija lakar kenehang?” sinambi Ida kenyem.

            “Wantah dados pilihin mangda  ring Inggris, sina dados raja Inggris. Wantah nénten ring Inggris ring Welanda dados, titiang meled dados raja Ratu.”

“Ento melah. Sakéwala, eda dadi raja buduh dogén, bisa seken buduh-buduhan. Kéweh guminé nampénin, kadén tegteg sagét nyem. Keneh Nyomané apang go internasional atmané nongos kéto? Bes liu panagihé. Yén tiang, kanggoang maan ngayahin Bhathara Hyang Guru dogén suba lega gati.”

Tiang masi kedék. Ida ica. Baan belogé, kalingké lakar inget dadi raja, nyidaang mati melah dogén suba bagia. Liu anak ngrastitiang pajalan matiné apang tusing nglikadin nyama braya di matiné.

Jani, Ida suba nyulinggihin, liu anaké nunas pamargi kauripan lan kapatian ka Gria. Ajak tiang Bli Rudira tangkil ka Gria Kalér Kangin.

            Neked di Gria, baan sesai iring dugasé walaka nikaina ka pawaregan malu. “Kemo malu ngopi, seduhang padidi di Gria suung kéné.”

            “Inggih Ratu malih jebos. Puniki Bli Rudira wéntén sané jaga lungsuranga.”

            “Suba tawang. Sinah pepes puruh?”

            “Dados Ratu wikan?”

            “Uli sebengné bakat tarka. Ia taén kena gemelan sirahne. Beneh apa tusing?”

            “Yukti pisan Ratu.”

            “Ia demen madramaan dadi raja buduh.”

            “Patut pisan Ratu.”

            “Kanggoang di dramané dogen dadi raja buduh. Yén suba susud madramaan marérén dadi raja buduh. Dugasé madramaan maan Shiwadwarané matampak darain baan pamor?”

            “Nénten Ratu.”

           “Badah. Buduhé ento dadi abesik jani di kenehné. Sinah buka anak buduh mamunyi. Mamunyi ento patut titénin apang dadi inten.” Prandha Gdé nelatarang kakawin Niti Shastra, kakawin Ramayana. Kipekin tiang Bli Rudira. Ia tuah anggut-anggut dogén kresep apa tusing tekén pangandikan Prandha Gdé? Tusing suba tawang.

            “Raris sapunapi mangkin Ratu?”

         “Indayangin ngaturang Guru Piduka ring Bhathara Hyang Guru. Ento Hyang Guru ané ada di awakné tambis magedi krana makocokan linggihné. Untekné tusing putih buin suba masawang klawu. Man kénkén nyak lakar ngaturang Guru Piduka?”

            Seledétin tiang Bli Rudira. Ia manggutan. “Inggih Ratu titiang sadia ngamargiang.”

            Gamel Ida sirahné Bli Rudira, ”Sirah ento pinih utama di awaké. Di sirahé ada linggih para Déwa. Sirahé ento tongos makeneh. Kenehé melahang. Di sirahe masi ada aksara. Aksara ané di untekné sungsang, biasané ngadeg.” Prandha Gdé ngandika, “Melahang gati mamunyi, yadiastun madramaan. Tusing makejang demen tekén munyi soléh-soléh. Ené ané nyagurin wong samar. Sangkan sakitné buka kéné. Wong samar dogén suba tusing demen ningehang, kalingké manusa. Melahang ngaba munyi. Yén lengis ulung, kapas anggon nuduk, yén munyi ulung apa anggon nuduk?”

            “Suksma dahat, Ratu,” Bli Rudira masaut.

            Apa mirib ané celepanga di sirahné? Tiang tusing bani matur, nyak ngenah serdah abedik Bli Rudira. Prandha Gdé gumanti pradnyan, sinambi ngandika ngusadén sangkan saru ngenahné.

            “Ampura Ratu, titiang sampun katah polih pangandika. Sané mangkin titiang nglungsur mapamit. Jaga ngrereh sarana Guru Piduka.”

            Alih tiang sekeha dramané, Bli Dharma, Bli Jṅana, Bli Wéragia, Bli Éswarya orahin nulungin ngalihang bébék putih lakar anggon sarana semayut Guru Piduka, di Anggar Kasihé lakar katurang ring Bhathara Hyang Guru. Makejang nyak nulungin mirib patuh buka tiang madalem Bli Rudira. Makepatpat ka peken. Budal uli peken, takonin tiang “Cén bébék putihé?

Bawak pasautné. “Suba telah.”


TAGS :

IBW Widiasa Keniten

Ida Bagus Wayan Widiasa Keniten lahir di Giriya Gelumpang, Karangasem. 20 Januari 1967. Lulus Cum Laude di Prodi Linguistik, S-2 Unud 2012. Tulisan-tulisannya tersebar di berbagai media massa berupa esai, karya sastra maupun kajian bahasa dan sastra baik dalam bahasa Indonesia maupun bahasa Bali. Cerpen-cerpennya pernah memenangkan lomba tingkat Nasional maupun provinsi.

Komentar