Ngrebutin Abu

wit gambar: pixabay.com

SEBET, tusing nyidayang ngengkebang. Mén Sari negak di bataran sakapaté sambilanga nyait canang. Limané iteh matuésan busung. Sagét tiukné natunin jeriji limané. Ngetél getih ulung. Tusing ada sakit karasa. Ento tuah tatu di sisi, aluh ngubadin. Nanging tatu di tengah, di keneh apa ubadné? Gisianga jeriji limané ané matatu apang tusing buin pesu getih. Jemakanga lap, sapsapina getihné ané pesu. Buin Mén Sari iteh matuésan ngaé lakaran kulit canang. Suba pragat, mara Mén Sari ngalih yéh ngumbahin limané. Enu inget Mén Sari ajak uyuté dibi. Dini di natahé. Pianakné ané baan miara lan meting-meting ngedénang jani suba tusing dadi tuturina. Pada galak. Pada ngaku beneh lan ngelah pamatut. Pianakné ané cenikan baan sebetné lantas magedi. Mén Sari tusing nyidayang ngomong apa. Mendep. Tusing karasa ulian ngingetang uyute dibi, yéh paningalané ngrébés ulung ulian tatu di kenehné. Patuh cara ketélan getih ulian tatu di jeriji limané. Nanging malénan sakitné. Sambil nyusutin limané, Mén Sari ngamé-ngamé kurnané.

“Bli…, dija jani bli maan tongos? Tegarang tingalin jani pianaké di lemah, magarang ulian bli. Makadadua ngaku pada ngelah swadharma tekén guru rupaka lakar ngupacarain bli pinaka panauran rna. Makadadua ngelah pamatut, lakar nglaksanayang upacara Pitra Yadnya kadi kenehné. Tiang jani paling dini bli. Makadadua ento mula sentana arep. Mula saja ngelah swadharma mapanauran pitra rna. Nanging kenehné tusing adung, dadiné dibi dini maiyegan ajaka dadua. Aget I Madé Sutama nyak ngalah lantas magedi sing ngomong apa. Sebet sajan keneh tiangé, sakit…, sakit…, sakit sajan keneh tiangé bli.” Kakéto Mén Sari cara masadu ngajak kurnané ané suba tusing ada. Suba duang tiban kurnané ngalahin luas ka tanah wayah ulian sakit ané tusing nyidayang ngubadin. Jani pianakné ané kelihan, Wayan Kasta ngelah tetujon lakar ngupacarain bapané apang énggal maan tongos ané luung cara anaké ngorahang maan suargan. Ipuan sanja adinné télpuna apang nyidayang nyelagang galah mulih lakar ajaka maitungan. Disubané adiné teka, lantas Wayan Kasta nuturang indik tetujonné lakar ngupacarain bapané. Sujatiné Madé Sutama satinut bapané lakar kaupacarain. Nanging unduk tongos lan ajak nyén lakar bareng nglaksanayang upacara Pitra Yadnya ané dadi pitungkas. Madé Sutama tusing satinut yéning bapané kaupacarain di tongos lénan tekén nyama dadia. Madé Sutama ngidih apang bapané kaupacarain bareng-bareng ngajak nyama dadiané. Apa buin kulité utawi kawitan dadi besik. Sinah sakancan karya sida mamargi antar ayu nulus tur rahayu. Tusing buin ada istilah fanatik. Wayan Kasta tusing cumpu, sawiréh pajalan upacara Pitra Yadnya ané kalaksanayang di dadiané begeh tusing manut tekén sastra. Upacara Pitra Yadnya di dadiané tuah kalaksanayang sabates ngabén dogén tur kapuput baan Ida Pedanda Budha. Tatkala ngaskara kalaksanayang ngaskara Budha. Makejang sawané katapak baan Sang Budha sané maparagayan Ida Pedanda Budha. Yéning suba ngaskara Budha dadiné tusing pisarat buin ngroras. Pajalan upacara ngabén cara ento suba katami uling nguni lan setata kajalanang di dadiané. Manut papinehné Wayan Kasta, suba suud ngabén patut kalaksanayang upacara ngroras apang jangkep pulapali upacara Pitra Yadnyané. Wayan Kasta ngorahin apang bapané barengang ditu ngabén lan ngroras di paguyuban massal. Yéning ajak begeh bareng magaé, irit biaya, tenaga lan galah. Cutetné éféktif lan éfisién cara basa anak jani. Turmaning Wayan Kasta suba kaangkat dadi wakil ketua panitia ditu. Sawiréh Wayan Kasta tawanga ngelah kabisan lan suba lapah pesan matur ka gria lan ngiringang Ida Pedanda. Dadiné sakancan pamargi upacara, pastika Wayan Kasta ané ngénterang. “Yéning dadi idih tiang bli, sing ada jelékné iraga magaé ngajak nyama dadia. Tiang ningeh orta buin atiban nyama dadiané lakar nglaksanayang Pitra Yadnya. Ané ajak magaé masih ajak begeh patuh pajalané lakar éféktif lan éfisién,” kéto pasautné Madé Sutama matuéling bliné. “Bli tusing nyak, sawiréh di dadia Pitra Yadnyané tuah nganggon Pedanda Budha. Yéning di paguyuban massal nganggon Sarwa Sadhaka tur upacarané ané kamargiang utamaning utama.” “Yadiastun kéto bli, smertiné iraga nangun karya ajak nyama, kuang lebihné enu ngajak nyama nyidayang saling paras-paros lan iraga enu pakilitan kawitan.” “Ah.. cutetné tusing, bli ngedot apang i bapa pakaryanang nganutin sastra lan yadnya ané kalaksanayang Satwika Yadnya. Apang tusing pocol pajalan yadnyané tur i bapa tusing kapanesan ditu,” cungkeng sajan pasautné Wayan Kasta nimpalin raos adiné. “Nah.. kénkén suba keneh bli ditu laksanayang suba, tiang tusing milu-milu.” “Nah amun cai tusing milu-milu ingetang buin pidan, eda pesan cai nuntut warisané i bapa. Sawiréh cai suba tusing inget ngajak swadharma tekén guru rupaka. Depang suba bli dini mragatang, pastika pragat baan bli.” Lantas Madé Sutama bangun tur magedi tusing ngomong apa buin. Mén Sari bengong mapangenan ningalin pianakné matungkas buka kéto. “Wayan, yén dadi mémé ngidih eda pesan kanti matungkas lakar ngupacarain i bapa. Kénkén carané Wayan maadungan ngajak adiné. Sawiréh bapa lan mémé pasti lakar ngantungang awak tekén Wayan ngajak I Madé pinaka sentana arep ané ngelah swadharma patuh, lakar mretekang bapa lan mémé yéning suba tusing ada.” “Ento orahin panak méméné ané cenikan apang satinut tekén keneh bliné. Eda nungkasin, mara ajak mitungan suba énggalan brangti lan ngadébras magedi buka kéto.” “Nah… nyanan mémé lakar nuturin lan ngorahin. Kasuksman ngupacarayang guru rupaka tuah keneh ané lascarya, pakedék pakenyem lan rahayu ento suba kasengguh suarga. Yéning cara kéné suba matungkas, apa i bapa ditu lakar nepukin suarga? Miribang i bapa ditu maselselan, ulian pianakné lakar nangun upacara maiyegan lan matungkas. Apa ento tusing makada i bapa kapanesan ditu?” Wayan Kasta mendep tusing buin nyautin raos méméné. Lantas Wayan Kasta milu magedi ngalahin méméne ané suba gedeg nepukin pianakné buka kéto.

Mén Sari lantas bengong negak masadah di sakapaté sambilanga ngusuhin sirahné ané sakit, Miribang ténsiné menék. Suba luungan bayuné lantas Mén Sari nyemak HP lakar nélpun pianakné I Madé Sutama ané magedi tusing maorahan ulian kenehné sebet. “Om Swastyastu, Madé dija né? Suba neked di Gianyar?” “Om Swastyastu Mé, legaang itunian tiang magedi tusing maorahan ngajak mémé. Tiang lek sajan yéning ento lanturang bisa dadi iyeg gedé. Ento makada tiang luungan magedi tusing ngomong apa buin.” “Nah…, mémé ngerti unduké ento. Jani yéning dadi mémé ngidih, suud malu pada ngaku beneh lakar ngupacarain i bapa. Lamun lakar setata kakéné, sinah sebet pesan keneh méméné. Sedih mémé. Yéning Madé ngajak Wayan tusing adung lakar ngupacarain i bapa. Buin pidan yéning meme suba mati ngidih olas eda pesan suba mémé upacaraina. Tusing ento ané makada mémé maan suargan. Tongos luung di kadituan tuah lakar nganutin kharma meme di marcapada. Upacara Pitra Yadnya tuah cihna rasa subhakti lan galah mapanauran i pianak tekéning guru rupaka nganutin lascarya. Yéning cara kéné pajalané ulian tungkas lan iyeg .Apa seken Sang Pakaryanang maan suargan?” Madé Sutama mablengsekan kenehné mara tuturina kakéto ngajak méméné. Nanging tileh Madé Sutama tusing satinut tekén tetujon bliné. “Kéné nah mé, yéning i bli nu tileh kekeh lakar ngupacarain i bapa di paguyubané, cutetné tiang tusing lakar teka mulih. Depang durinan tatkala di dadia ada upacara Pitra Yadnya tiang lakar ditu marengang i bapa. Tiang nyidayang ngusahayang béya. Depang suba pada-pada nglaksanayang swadharma dadi pianak, yadiastun tusing patuh pajalané.” “Yéning kéto, men kénkén lakar panyambat anaké jumah? Men Madé ngajak Wayan tusing lakar mapuikan sakayangkayang yéning kéné unduké? Apa i bapa di kadituan lakar bagia nepukin patungkas buka kéné? Kadung pada ping satus nglaksanayang swadharma mapanauran ngajak guru rupaka, lamun kadasarin baan tungkas apa lakar nemu rahayu?” Prajani HP-né matianga tekén Madé Sutama. Mén Sari ngeling maguyang mapangenan. Kadi remuk tangkahné ngrasayang panampén pianakné buka kéto. Pada kekeh ngaku beneh. Tusing ngitungang indik lan unduk. Apabuin lakar ngitungang keneh méméné buka kakéné. Makadadua pianakné ngaba pabeneh pedidi. Tusing ningehang tutur lan ngidih tatimbang ngajak méméné ané enu idup. Ané enu ada. Kénkén unduké yéning suba kalahin mati? Apa sujatiné ané karebutang? Apa ané katungkasang? Nyansan kelih nyansan rengka lan kaku ngaba papineh. Dadiné aluh sajan elung lan sambeh. Mabrangkaan yéning kéné ngaba solah. Joh sawat paliatné Mén Sari. Puyung. Suung nrawang-nruwung. Tusing ada ané lakar arepang buin. Wayan Kasta jani suba nyansan ijek, nyiyagayang pajalan Pitra Yadnya di paguyuban. Nyabran wai Wayan Kasta ngaturang ayah nyiyagayang runtutan upacara ané lakar kalaksanayang. Mén Sari maan orahina apang teka ngaturang ayah marengin magarapan di tongos payadnyané, sawiréh i bapa payu ditu kabarengang ngabén lan ngroras. Mén Sari matakon unduk pajalan ngaturang ayah tekén Wayan Kasta. “Wayan, men nyama dadiané tusing kaorahin?Apabuin panyamaan waris lan pasidikaraan apang maan ngejang dakin lima. Sawiréh ané lakar kaupacarain i bapa.”

Unduké ento cara tusing runguanga ngajak Wayan Kasta. “Di paguyuban tusing kuangan pangayah ané lakar nulungin, mé. Amun tusing ada nulungin negen badé, dadi nyéwa. Jaman jani makejang aluh. Ané utama ngelah pipis, pastika gagaéné pragat, apang tusing sanget ngrépotin anak lénan.” Saklek sajan pasautné Wayan Kasta cara anak punyah tan patuak ngaénang pesu papineh bawak. Ané dadi tatu di kenehné Mén Sari tuah pianakné ané cenikan, I Madé Sutama tusing taén teka mulih ngaturang ayah. Sabilang télpuna tusing taén angkata. I Madé Sutama tusing rungu tekén pajalan upacara Pitra Yadnya ané kajalanin tekén bliné. Suba pegat batu. Sing sarat matakon. Apabuin maadungan lan matetimbang. Cutetné pegat. Dina puncak karya ngabén suba teka. Makejang sawané menék badé tumpang salu. Wibuh sajan pajalan upacara ngabén ané kalaksanayang di paguyuban, nanging suung. Kéto ané karasayang tekén Mén Sari sawiréh pianakné I Madé Sutama tusing teka apabuin mantu lan cucuné lakar nyumbah sawané i bapa. Upacara ngabén suba kalaksanayang di sétra. Abu rantasan ané katunjel jani suba menék ka pengiriman lakar kaanyudang ka segara tan patepi. Buin roras dinané puncak karya ngroras kalaksanayang. Mén Sari marengin upacara ngroras kanti suud. Nanging tusing genep kenehné, sawiréh pianak, mantu, lan cucuné tusing teka ngaturang bhakti, natak tiis lan ngastitiang apang pamarginé i bapa ka sunyaloka ayu nulus. Saja suba ayu nulus pajalané yéning ada keneh tusing tulus? Sebengné Mén Sari layu ludus. Nyanan jam roras peteng lakar kalanturang upacara ngaliwet lan lakar ngeseng sekah lantas kauyeg nganggo tebu ireng. Suud ento kapenékang ka tengah bukuré lantas kaanyudang ka segara apang manunggal ring Sangkan Paraning Dumadi. Mén Sari bayuné oon sajan, lantas nyempang di kamarné. Suba kanti jam roras peteng Mén Sari tusing ada teka ka tongos payadnyané lakar ngaliwet lan ngeseng utawi nyedut sekah. Upacarané tileh majalan. Suud ngaliwet kalaksanayang upacara ngeseng sekah. Api lakar anggona ngeseng kauripang lantas gedé ngorob. Sabilang kulawarga ané ngarepin sawa pada iju ngeseng utawi nyedut sekah. Nadak sara listriké mati. Masuryak anaké di tongos payadnyan. Yadiastun listriké mati, nanging enu tileh ngenah galang ulian api ané nyedut sekahé ngaliged gedé. Di tongos ané lénan ada masih api gedé ngaliged mabelat buin telung pakarangan tekén tongos payadnyané. Nadak sara anaké ané iteh nyedut sekah makesiab nepukin ligedan apiné totonan. “Umah puun…, umah puun…, umah puun.” Keto anaké ditu nyambatang. Begeh ané malaib nyagjagin umahé ané puun ento. Sagét Wayan Kasta ngeling maguyang ningalin umahné suba telah puun dadi abu. Mén Sari masih milu puun ditu, patuh dadi abu. PE


TAGS :

I NYOMAN AGUS SUDIPTA

Lahir di Karangasem 29 September 1984. Bekerja sebagai guru di SMK Negeri 1 Abang Karangasem. Sudah menerbitkan beberapa buku: 1) Melihat Bali dari Berbagai Sisi; 2) Belajar Bersama-sama: Taki-takining Sewaka Guna Widya; 3) Pendidikan Karakter Hindu; 4) Bocah Penjaga Sawah (cerita anak); 5) Ngrebutin Abu (kumpulan cerpen bahasa Bali); 6) Mulih (kumpulan cerpen bahasa Bali). Senang ngopi dan ngobrol penuh inspirasi serta beberapa tulisan berupa artikel, puisi, cerpen (bahasa Indonesia dan Bali) dimuat di Koran Bali Post dan Pos Bali.

Komentar