BULAN LAN BINTANG

PKYI

Kija koné I Bulan ajak I Bintang dadi tusing ngenah uli ibi? Apa ia masi malali? Suba orahin apang tusing kija-kija, masan gumi grubug. Masi pesu nglindeng. Mai ja dini ngoyong matutur-tuturan ngindikang bekelé buin mani. Apa Bulan ajak Bintang ngelah bekel lakar anggon nyalanin idupé buka jani? Idup di guminé liu ngalih bekel. Ento sangu urip ento masi sangupati. Apa bekelé ento? Tusing arta dogén, yén I Tamtam ngorahang suka-duka-lara-pati. Apa bekel ané suba bakatang Bulan ajak Bintang? Sinah suka, sinah duka, sinah lara, yén pati endén malu yadiastun jani gumi grubug. Eda ja Bulan lan Bintang naggih mati.

            I Amubu tepukin tiang sliab-slieb buka ngalihin tongosné I Bulan ajak I Bintang. Ia suba meled pesan maan nyeledétin muanné I Bulan lan I Bintang ané ngoyong di ambara tegeh sawat. Uli betén nyuhjuh. Ping kuda-kuda I Amubu meled nujah tongosné I Bulan lan I Bintang nadak sara ampehang angin. Tusing masi nyidaang baana ngalih. Baan gedeg basangné, I Amubu lantas mesuang gulem badeng senged buka mangsiné. Ia mamurti dadi Rowana. Biih kabinawa pesan tebel gulemé kanti jejeh ningalin, uli kelod kangin pesuné nelendeh sayan ngamenékang. Sayan tusing ngenah buina I Bulan lan I Bintang. Dija lantas lakar tepuk? Sayan mengkeb sayan sawat di muncuk ambarané.

             Pesu I Tatit ajak I Kerug saling pasautin buka ngandupang apang I Gulem sayan mamurti. Krépég nyander tatit pasliwer alah ngakabin pesuné mirib ia makanti ajak I Gulem sayan buka maan tongos ngempahang isin basangné. Sawat-sawat ada dingeh anak manulamé, “Kaki-kaki Kerug ejohang malali tiang cucun kaki....”

Kendel pesan I Kerug ngrépég, I Tatit nyander. Ngédéngang kawisésan iané, punyan nyuh sudhamala ané tusing ada pelih apa-apa sandera. Kanti pesu andus baan apiné gedé. Prajani lukus i punyan nyuh sudhamala. Sinah tusing dadi anggon apa buin punyané kéto masi buahné lan busungné suba cacad anaké ngorahang. Mirib baan keras kawisésanné I Kerug kanti nyangket calingné di punyan nyuhé. Bes rénggah calingné kanti ngengsut muncuk calingné. Goban calingné selem-putih. Jani, ia suba tusing ngelah caling ané mranén buin. Nyapnyap calingné tusing buka ané suba-suba tunaan buin abedik. Yén nuju lakar nulungin  I Amubu ngalih I Bulan tusing buka ané suba-suba. Ia mirib suba masi nawang ané nulungin  déwékné suba tusing ngelah caling suba kepuk.

            I Langit kenyem nepukin I Amubu, I Kerug lan I Tatit macanda buka kéto. “Awak belog-olog ngéndah ngaba bikas. Dija perah nyidaang nempuh Bulan lan Bintang? Ia enu ba duur pesan. Sajan belogé gandong. Mantas masangkil belogé sing dadi gigisan. Jani, gandong belogé. Kija-kija bakat aba. I déwék dogén kapah maan nepukin I Bintang lan I Bulan. Ia enu masi tegehan tékan i déwék. Kalingke mantas I Amubu. Kadénanga magantung di langit-langit kenehé.”

            “Jani orahina, apang taén tawang I Bulan nandang sedih. Ento I Kalarau malu ujuk-ujukin apang pesu kawisésan iané. Tuah ia ané nyidaang nadah I Bulan. Yén I Bintang, tusing nyidaang. Apa krana? Tongosné tegehan tekén I Bulan énggalan leleh I Kalarau ngalih I Bintang leleh di pajalan. Énggalan matelung dasa lima angkihanné, ngangsur. Ento malu jagjagin. Kemo, ujuk-ujukin I Kalarau apang nyak ngrubéda. Yén suba gedeg, sinah lakar tusing buin ngelah wiwéka. Gedegé buka api turuhin lengis sayan grudug tusing matolihan buin. Kemo énggalang majalan duldulin apang kanti ngrodok nokdak buka krodokan kawah cambraguhmokané. Yen suba ngrubeda, makejang pakpaka. Ento lebihné soroh kala.”

            Saja pesan I Amubu, I Kerug lan  I Tatit nyagnyagin I Kalarau. Tepukina I Kalarau sedek ngengkis buka Kumbhakarna. Angkihanné gerok-gerok buka céléng lakar melas balung. Béh, alus pesan pangidih iané apang nyak nadah I Bulan. Orahanga I Bulan ané ngataraang dugasé nayub amertha kamandhaluné ipidan sangkan sirah dogén enu idup. Sangkan cadangga. Awakné puun ulian i matan ai. Jani suba galah melah ngwalesang apang kanti tusing ngenah I Bulan.”

            Baan pepesne nayub arak. Abedik ada nuldulin suba ngadébras geded basangné. “Nah jani apang tawanga. Apang nawang kénkén asané sakit. Ulian ia iraga buka kéné cacad aidupan tuah matenggek dogén. Ada masi agetné, yén makejang mati dong tusing maan ngwalesang. Tusing maan nayub arak.” I Kalarau ngrieng. Tangkahné nurdar suba tibanan sekel gedeg basangné.

            Saja pesan ja orosa I Bulan buka ngoros danyuh ané ulung di abiané. Kanti telah beréd awakné I Bulan. Kendel pesan I Kalarau. Remrem muané I Bulan nandang sedih kingking. Timpal-timpalné ané nepukin malaib ngebugang kulkul. Uli I Sasih Kasa kanti I Sasih Sadha ngebugang kulkul. Roras sasih ngebug kulkul gigis uyut mabyayuan guminé. Mara nyak pesuanga tekén I Kalarau maan ia ngwalesang gedeg basangné i pidan.

            “Kéto suba rasané sakit keneh apang tawang Bulan. Ulian iba kai kakéné, suud bagus genjing. Iba suba ngelah kanti I Smara. Kai nyén kantiné ? Ulian munyin ibané kai kakéné. Ulian munyi ngraranin. Eda dogén iba mamunyi sinah kai bagus genjing. Méh iba dadi ajak kai.” I Kalarau maan selah meseuang munyinné buka kéto. Ia lantas magedi. Ngejohang ka tanggun guminé.

            Baan sakitné buka kéto miribné I Bulan ngalih kanti ajak I Bintang mengkeb, sangkan peteng diet. Apa krana jejeh liu mrana ané pasliwer di ambara lan di guminé? Apa ia suba nawang lakar ada kalarau buin mencanén déwékné? Apa ia inget tekén besené  I Tamtam suka-duka-lara-pati. Patiné ento apang tusing tepukina?

            Ngikik kedek I Kerug ajak I Tatit apabuin I Amubu uli pidan meled nepukin I Bulan nandang sedih buka kéto. Iri, baan sabilang wai ada dogén ngajumang nyumbungang kamelahan I Bulan. Ia tusing buin rungu tekén I Bulan. Tusing tawang I Bulan mabekel tirtha pican uli Hyang Soma. Sinah lakar enggal ngentér dadi saksi kalané peteng. Ngalangin di petengé.     

 


TAGS :

IBW Widiasa Keniten

Ida Bagus Wayan Widiasa Keniten lahir di Giriya Gelumpang, Karangasem. 20 Januari 1967. Lulus Cum Laude di Prodi Linguistik, S-2 Unud 2012. Tulisan-tulisannya tersebar di berbagai media massa berupa esai, karya sastra maupun kajian bahasa dan sastra baik dalam bahasa Indonesia maupun bahasa Bali. Cerpen-cerpennya pernah memenangkan lomba tingkat Nasional maupun provinsi.

Komentar